Het op één na oudste gebouw van Amsterdam, beter bekend als De Waag, wordt duurzaam! Dit iconisch Rijksmonument vormt het middelpunt van de bedrijvige Nieuwmarkt. Waag heeft samen met de gemeente Amsterdam, eigenaar van het pand, hoge ambities: het gebouw zo duurzaam mogelijk te maken. Circulariteit speelt daarbij een belangrijke rol. Want verduurzamen gaat in de eerste plaats om besparen, zo legt facility manager Sunke Puell van Waag Futurelab uit.
Sunke is verantwoordelijk voor zo’n beetje alles wat zich binnen De Waag afspeelt. Toen ze drie jaar geleden bij Waag Futurelab (Waag) begon werd het haar persoonlijke missie om de duurzame adviezen van de plank te halen en tot uitvoer te brengen. Dit doet ze in samenwerking met de gemeente Amsterdam en De Groene Grachten. De Groene Grachten helpt onder andere om de duurzame plannen op te delen in behapbare stukken. En dat is nodig om in actie te komen, volgens Sunke. ‘Als je naar hele De Waag kijkt, lijkt het misschien een enorme taak om alles te verduurzamen. Maar als je de plannen opdeelt, dan kun je stap voor stap vooruitgang boeken.’ Inmiddels is de hele zoldervloer van biobased isolatiemateriaal voorzien, wordt het enkelglas, waar kan, vervangen door isolatieglas en worden er stappen gezet om het verwarmingsysteem te verduurzamen. Lees het gesprek met Sunke hier.
Hoe begon de verduurzaming van De Waag?
“Toen ik drie jaar geleden als facility manager bij Waag Futurlab kwam werken, wilde ik gelijk weten: hoe staat het ervoor met ons pand wat betreft duurzaamheid en wat willen we in de toekomst? Er was net een uitgebreid advies met verduurzamingsmaatregelen en kansen uitgebracht maar er was nog niet gesproken over opvolging of vervolgstappen. Ik wilde dat advies in de praktijk brengen.
In het begin waren onze inspanningen misschien enkel op papier terug te zien en ons eerste jaar stond in het teken van het verkennen van gemeenschappelijke doelen van de verschillende stakeholders. Intensief gebeurde dit gelijk al met De Groene Grachten en de gemeente Amsterdam – die eigenaar is van het pand. Deze samenwerking heeft geleid tot een fijn en sterk partnerschap, waarbij we niet alleen vanuit ons eigen belang opereren, maar ook kijken hoe we de verbinding kunnen leggen tussen De Waag en de stad Amsterdam.’
Waarom is het belangrijk dat Waag verduurzaamt?
‘Allereerst hebben we als Waag een morele verplichting om minder CO2 uit te stoten. Voor mij gaat verduurzaming in de eerste plaats om besparen. Start met het kijken naar alle dingen die je niet gebruikt of niet hoeft te gebruiken. Welke ruimtes benut je bijvoorbeeld en wanneer worden ze gebruikt? Moet je ze wel de hele tijd verwarmen? De trappenhuizen en wc’s moeten die wel net zo warm als de kantoren of kun je met een efficiënte tochtscheiding hier winst boeken? Deze vragen zijn voor mij een enorme drijfveer om te verduurzamen; het hoeft namelijk niet altijd meer, meer, meer. Een andere belangrijke reden voor de verduurzaming is de ambitie van de gemeente Amsterdam zelf en andere partners die streven naar een duurzamere toekomst voor onze stad. Als Waag voelen we ons verbonden met deze doelen en willen we graag ons steentje bijdragen.’
‘Ik heb een sterke aversie tegen de verspilling van alle mooie adviezen die er worden geschreven. Het is zonde van het papierwerk als er uiteindelijk niets mee gedaan wordt. Daarom hebben we ervoor gekozen om ons onderzoek naar de duurzame ambities van De Waag op te delen in behapbare stukken. Als je naar het geheel van De Waag kijkt, lijkt het haast onhaalbaar om het oudste wereldse gebouw van Amsterdam te verduurzamen. De klus is simpelweg te groot. Maar als je verduurzaming in kleinere deelrojecten opsplitst, kun je stap voor stap vooruitgang boeken en blijkt het toch financieel en technisch haalbaar. Op die manier hebben wij uiteindelijk ook naar de isolatiemogelijkheden gekeken, die eerst helemaal niet mogelijk leken.
Kun je vertellen hoe je op die manier duurzame maatregelen hebt uitgevoerd?
‘Als je kijkt naar de isolatiemogelijkheden die ik net noemde; we hebben eerst een analyse gemaakt van de isolatiewaarde van De Waag. Het was duidelijk dat we het pand niet simpelweg konden omhullen met een extra isolatielaag, en ook binnenin waren de mogelijkheden beperkt omdat er vrees was voor vochtophoping en daardoor houtrot. Wat wel makkelijk kon was twee van de zolderspitsen isoleren niet door isolatie op het dakhout maar simpelweg door de vloeren te isoleren en de zolder “koud” te laten. Dit hebben we gedaan met biobased materialen zoals hennep, dit is circulair én efficiënt tegen warmteverlies. De jongens die het hennep kwamen aanbrengen zeiden nooit meer ander materiaal te willen gebruiken. Veel aangenamer dan de ouderwetse en minder duurzame glaswol.’
Door het pand als het ware op te delen in warme en koude zones en te kijken naar de isolatiekansen binnen het pand, konden we toch significante vooruitgang boeken. Hiervoor is in gebruik wel wat meer discipline nodig. “Deur dicht het wordt koud!!!”
Wat staat er nog op de planning om te verduurzamen?
‘Het volgende er gaat gebeuren is echt spectaculair, al zeg ik het zelf. Het enkel glaswerk wordt vervangen voor isolatieglas. Het gaat dan om de bewegende ramen. Achter de niet bewegende delen worden achterzetramen geplaatst. Dit zal het warmteverlies en dus het energieverbruik aanzienlijk beperken. De vervanging van de stalen puien op de begane grond staat ook op de planning; een belangrijke stap in het verbeteren van de algehele isolatie.'
'Daarnaast streven we naar de verduurzaming van ons verwarmingssysteem. We maken nu plannen voor een overstap naar een hybridesysteem, dat zo min mogelijk afhankelijk is van fossiele brandstoffen. De uiteindelijke droom is om ooit helemaal van het gas af te kunnen. Dat zal nog even duren maar dit is een mooie eerste stap.’
Wat zou je andere monumenteneigenaren willen meegeven?
‘Maak het behapbaar. Schets het totaalplaatje van je duurzame droom in een eerste onderzoek en zet dat als stip op de horizon die je niet uit het oog verliest. Deel de maatregelen vervolgens op in kleinere, haalbare stukken. Anders wordt het te groot, waardoor er uiteindelijk niets gebeurt. Het belangrijkste is om in actie te komen. Dan zul je merken: je kunt heel veel voor elkaar krijgen in zo'n oud pand.’
2_large.png)